W poniedziałek 30 września br. uczniowie Publicznego Gimnazjum nr 1 we Frysztaku rozpoczęli warsztaty Szkoły Dialogu – programu edukacyjnego fundacji Forum Dialogu Między Narodami objętego honorowym patronatem Ministra Edukacji Narodowej. Do tegorocznej edycji programu zaproszone zostały szkoły z ponad 40 miejscowości w całej Polsce.
 |
| Dyplom dla Gimnazjum z Frysztaka z 2012 roku |
Szkoła Dialogu to program edukacyjny realizowany od 2008 roku, którego celem jest poszerzanie wiedzy uczniów na temat wielowiekowej obecności Żydów w Polsce oraz ich wkładu w rozwój społeczny, kulturalny i gospodarczy naszego kraju. Podczas czterech warsztatów z trenerami Forum Dialogu Między Narodami uczniowie odkrywają historię przedwojennej ludności żydowskiej w swojej miejscowości oraz samodzielnie przygotowują projekt, który ma na celu jej upamiętnienie. Uczestniczące w projekcie szkoły otrzymują tytuł SZKOŁY DIALOGU. Program realizowany jest pod honorowym patronatem Ministra Edukacji Narodowej.
Na pierwszych dwóch warsztatach gimnazjaliści z Frysztaka poznają szereg zagadnień związanych z kulturą i tradycją żydowską. Na kolejnych spotkaniach będą pracować nad przygotowaniem Spacerownika (przewodnika turystycznego w wersji audio, strony internetowej lub broszury), który zaprezentują podczas wycieczki śladami lokalnej społeczności żydowskiej, na którą najpierw zaproszą trenerów Forum, następnie zaś wybraną przez siebie grupę mieszkańców.
Żydzi przybyli do Frysztaka w XVII wieku, zaś już w wieku XVIII spis ludności wykazał, że do gminy żydowskiej należało ponad 97 rodzin, co stanowiło ok. 60% mieszkańców miasta. Społeczność żydowska szybko się rozwijała, w 1810 r. zbudowała murowaną synagogę. Frysztak przed wojną słynął ze sprzedaży trzody i bydła, duża grupa osób wyznania mojżeszowego zajmowała się handlem i rzemiosłem. W 1890 r. na tyłach miasta wybuchł pożar, w wyniku którego spłonęła większość zabudowy, bożnica, sklepy i szpital ubogich. Od tej pory Żydzi zamieszkali w domach przy rynku. Frysztaccy Żydzi angażowali się w lokalne życie polityczne, od 1892 r. pełnili funkcje wiceburmistrzów miasta. Na początku XX wieku frysztacka gmina żydowska liczyła już 73,2% ogółu mieszkańców. W czasie II wojny światowej Hitlerowcy utworzyli tu getto, następnie dokonali eksterminacji lokalnych Żydów. Część z nich trafiła do obozu zagłady w Bełżcu.
W okresie międzywojennym we Frysztaku znajdowały dwie synagogi oraz biblioteka z księgozbiorem liczącym półtora tysiąca tomów. Była też szkoła Tamlud-Tora oraz działały stowarzyszenia: Gemilut Chesed i Chewra Kadisza. We Frysztaku przez kilka lat mieszkał rymanowski cadyk, Menachem Mendel. Obecnie z miejsc związanych z kulturą żydowską zachował się stary cmentarz, gdzie znajduje się około 30 macew.
Uczniowie z Frysztaka zapewne uwzględnią go, tak jak i miejsca pamięci po istniejących dawniej żydowskich instytucjach, podczas przygotowywania Spacerownika oraz wycieczki. Sprawozdanie uczniów weźmie udział w konkursie, którego zwycięzcy zostaną ogłoszeni na przełomie grudnia i stycznia 2013/2014 r. podczas uroczystej Gali Szkoły Dialogu.
Terminy warsztatów: 30 IX, 1 X, 21 X, 22 X
Więcej informacji o fundacji i programie Szkoła Dialogu:
www.dialog.org.pl
Osoba kontaktowa: Ola Tomaszewska,
ola.tomaszewska@dialog.org.pl, 22 827 22 07
